Dla osób pracujących w systemie zmianowym w ochronie zdrowia dzień oznacza noc. Świat się budzi, a medycy kładą się spać, bo właśnie wrócili do domu. Nasz organizm z czasem zaczyna się buntować, rozregulowuje się nie wiedząc kiedy powinien odpoczywać, a kiedy pracować.

Chociaż nie ma chorób, o których można powiedzieć, że są skutkiem wyłącznie pracy zmianowej, to wiele badań potwierdza, że sprzyja ona powstawaniu niektórych schorzeń, a inne się zaostrzają.

Jedną z najważniejszych kwestii związanych z pracą zmianową jest problem przystosowania się organizmu do zmiennych godzin pracy i odpoczynku, oraz konieczność utrzymania wysokiej wydajności w godzinach nocnych, kiedy naturalnie powinniśmy odpoczywać. Jeśli pracujemy na nocną zmianę, powinniśmy znać sposoby na regenerację organizmu. Dzięki temu będzie nam łatwiej odzyskać energię i przede wszystkim poczujemy się znacznie lepiej.

Praca w nocy – jak złagodzić jej konsekwencje?

  1. Przed pójściem do pracy na nocną zmianę wyśpij się, najlepiej gdy robi się ciemno. Półtorej godziny snu przed pójściem do pracy dobrze Ci zrobi. Odpoczynek przed pracą sprawi, że wykorzystamy fakt, iż nasz mózg tworzy w tym czasie melatoninę.
  2. Podczas pracy unikaj zbyt dużej ilości kawy – Oprócz tego, że kawa w dużych ilościach działa źle na nasz organizm, to dodatkowo pobudza, jeśli zatem wypijemy ją tuż przed końcem pracy, prawdopodobnie długo nie uda nam się zasnąć. Starajmy się nie pić kawy na krótko przed końcem pracy, aby nie przeszkodziła nam w późniejszej regeneracji.
  3. Pij wodę lub zieloną herbatę – Nie doprowadzaj do odwodnienia organizmu, który nie wytrzyma w złym stanie pracy w godzinach nocnych. Pij mało, a często. Najwłaściwszym napojem jest woda niegazowana. Orzeźwiająco i pobudzająco działa także filiżanka zielonej herbaty
  4. Lekkostrawne, bogate w białko posiłki – Podczas pracy na nocnej zmianie należy spożywać jedynie posiłki niezbyt obfite, lekkostrawne i bogate w białko, np.: chude wędliny, sery.
  5. Noś okulary przeciwsłoneczne, kiedy wychodzisz z pracy – Nosząc okulary przeciwsłoneczne w drodze z nocnej zmiany, możemy oszukać nasz mózg, że na dworze jest ciemno. W domu możemy opuścić zasłony i zapomnieć, że jest dzień.
  6. Zjedz lekkostrawny posiłek –  Po powrocie z pracy zjedz coś. Pamiętaj jednak, że za chwilę położysz się spać, zadbaj zatem o to, żeby był to posiłek, który doda ci energii, ale jednocześnie będzie lekkostrawny
  7. Ciepła kąpiel z solą do kąpieli– Jeżeli po przyjściu do domu nie czujesz naturalnego zmęczenia, może pomóc ci w zasypianiu ciepła kąpiel z solą i wybranym przyjemnym zapachem, idealna jest np. lawenda. Nastroisz się w ten sposób do snu i uśniesz znacznie szybciej.
  8. Po powrocie z nocnej zmiany połóż się spać – Aby praca w nocy nie stała się szkodliwa dla Twojego zdrowia, koniecznie zadbaj o swoje miejsce do snu po jej zakończeniu. Optymalnie byłoby gdyby pomieszczenie było ciche i ciemne. Unikniecie wtedy nadmiernego rozbudzenia w ciągu dnia, które mogłoby Wam uniemożliwić efektywny odpoczynek przed kolejną zmianą nocną w pracy.
  9. Kup opaskę na oczy – Jeżeli nie masz możliwości odpoczynku w ciemnym miejscu, rozważ kupno opaski do snu. Pomoże szybciej i głębiej zasnąć, co pozwoli Ci zregenerować siły.
  10. Bierz melatoninę. Jeśli nasze ciało nie jest w stanie normalnie wytwarzać melatoniny, ważne jest, abyśmy przyjmowali melatoninę na pół godziny przed pójściem spać, aby symulować naturalny cykl snu.

Tolerancja pracy zmianowej pogarsza się z wiekiem i stażem pracownika. Gorsza jest też ogólna satysfakcja z życia. Z wiekiem obniżają się zdolności adaptacyjne, a chronotyp przesuwa się w kierunku „skowronka”. Stąd praca na zmiany lub w nocy jest raczej niewskazana w przypadku osób po 45. roku życia.

Warto dbać o nasz komfort, oraz kondycję samego organizmu, bo nasze zaniedbania przełożyć mogą się w stany chorobowe organizmu, Wyodrębniona została nawet jednostka chorobowa, zwana zespołem nietolerancji pracy zmianowej (ZNPZ). Objawia się zaburzeniami snu (także w te dni, kiedy dana osoba pracuje „normalnie”), uczuciem chronicznego zmęczenia (nawet po 8 godzinach snu), zaburzeniami ze strony układu pokarmowego, dolegliwościami ze strony serca i krążenia, zaburzeniami nastroju i koncentracji. Objawom tym towarzyszy z reguły zwiększone spożycie kawy, środków uspokajających i nasennych, u palaczy częstsze sięganie po papierosa.